GPU "Zeus" mới ra mắt: Nhanh gấp 10 lần RTX 5090, nhưng có một điểm trừ lớn!

Tin nóng hổi cho những ai đam mê công nghệ đây! Bolt Graphics, một startup GPU đầy tiềm năng từ California, vừa trình làng nền tảng GPU Zeus mới toanh. Nghe có vẻ "thần thánh" đúng không? Zeus được thiết kế đặc biệt cho game thủ, các nhà thiết kế đồ họa, và cả những siêu máy tính mô phỏng phức tạp. Điểm đáng chú ý đầu tiên là Zeus có khả năng nâng cấp bộ nhớ và tích hợp sẵn cổng Ethernet. Nhưng điều gây sốc hơn cả là theo công bố của hãng, Zeus có thể "đánh bại" GeForce RTX 5090 của NVIDIA tới 10 lần trong các tác vụ dựng hình Path Tracing! Tuy nhiên, có một "nhưng" khá lớn: Zeus chỉ vượt trội RTX 5090 ở khả năng xử lý Path Tracing và tính toán FP64. Lý do là vì Zeus không hỗ trợ các kỹ thuật dựng hình truyền thống. Điều này đồng nghĩa với việc Zeus khó có thể trở thành "ông vua" card đồ họa như chúng ta vẫn thường thấy. Khác với các GPU của AMD, Intel hay NVIDIA, vốn dựa trên kiến trúc tập lệnh độc quyền, Zeus lại chọn hướng đi mới: sử dụng kiến trúc mã nguồn mở RISC-V. Lõi Zeus là sự kết hợp giữa lõi RVA23 đa năng và các ALU FP64, cùng với RVV 1.0 (phần mở rộng vector RISC-V) có khả năng xử lý nhiều loại dữ liệu khác nhau. Chưa hết, Bolt còn "thêm mắm thêm muối" bằng các phần mở rộng độc quyền để tăng tốc các tác vụ khoa học. Vì tập trung vào Path Tracing và tính toán, Zeus dường như không có các phần cứng chuyên dụng như bộ xử lý vân bề mặt (TMU) hay bộ xử lý raster (ROP). Thay vào đó, Zeus tận dụng sức mạnh của các shader (hoặc các phương pháp tương tự) để lấy mẫu vân bề mặt và xuất hình ảnh. Điều này giúp tiết kiệm diện tích chip cho các thành phần tính toán. Dù vậy, mỗi GPU Zeus vẫn có một cổng DisplayPort 2.1a và một cổng HDMI 2.1b để xuất hình. Zeus cũng theo xu hướng thiết kế đa chiplet hiện nay. Phiên bản "nhẹ ký" nhất, Zeus 1C26-032, có một chip xử lý duy nhất, 32GB bộ nhớ LPDDR5X và có thể "kết đôi" với 128GB bộ nhớ DDR5. Zeus còn có một chip I/O riêng, tích hợp cổng QSFP-DD cho kết nối 400Gbe/800Gbe siêu tốc, hai khe PCIe Gen5 x16 hỗ trợ CXL 3.0 để chia sẻ bộ nhớ hiệu quả giữa nhiều card, và một cổng Gbe cho BMC. Các phiên bản "nặng đô" hơn, Zeus 2C26-064/128 và Zeus 4C26-256, có nhiều chip xử lý hơn, nhiều bộ nhớ hơn và thậm chí có thể lên tới 2TB bộ nhớ DDR5! Phiên bản 4 chiplet không còn là một card đồ họa nữa mà là một máy chủ thực thụ. Thay vì tập trung vào băng thông, Bolt dường như ưu tiên dung lượng bộ nhớ lớn hơn để xử lý các tập dữ liệu "khổng lồ" trong dựng hình và mô phỏng. Cổng 400Gbe và 800Gbe tích hợp cho thấy Zeus hướng tới các trung tâm dữ liệu, nơi cần truyền tải dữ liệu nhanh chóng giữa các GPU. Về hiệu năng, ngay cả phiên bản "khiêm tốn" nhất, Zeus 1C26-32, cũng vượt trội RTX 5090 ở khả năng tính toán FP64 (5 TFLOPS so với 1.6 TFLOPS) và Path Tracing (77 Gigarays so với 32 Gigarays). Zeus cũng có bộ nhớ đệm lớn hơn và tiêu thụ điện ít hơn, giúp nó hoạt động hiệu quả hơn trong các tác vụ mô phỏng, Path Tracing và dựng hình offline. Tuy nhiên, RTX 5090 lại "nghiền nát" Zeus trong các tác vụ AI. Nếu Zeus có thể xử lý các tác vụ đồ họa truyền thống, thì với 10 TFLOPS FP32, nó cũng không thể nào "đọ" lại 105 TFLOPS của RTX 5090. Phiên bản 4 chiplet, dù tiêu thụ ít điện hơn RTX 5090, nhưng có lẽ sẽ đắt hơn nhiều, có thể đánh bại "ông hoàng" gaming ở hầu hết các tác vụ, trừ FP32 và FP16. Điều này cho thấy game truyền thống không phải là ưu tiên hàng đầu của Zeus. Bolt cho biết phiên bản này được tối ưu hóa cho mô hình trường điện từ, nghiên cứu quang tử và tính toán FFT. Với bộ nhớ lớn và ít phụ thuộc vào lưu trữ ngoài, Zeus hứa hẹn sẽ tăng tốc các mô phỏng quy mô lớn. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào việc hệ thống bộ nhớ lai của Zeus có hoạt động hiệu quả hay không. Phần mềm sẽ là yếu tố then chốt quyết định thành công của Zeus. Khác với CUDA của NVIDIA hay ROCm của AMD, Zeus chưa có một hệ sinh thái phần mềm hoàn thiện. Dù dựa trên RISC-V, Zeus có thể tận dụng các công cụ mã nguồn mở, nhưng nếu không có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các nhà phát triển, việc ứng dụng rộng rãi sẽ gặp nhiều khó khăn. Bolt đã giới thiệu Glowstick, một engine dựng hình Path Tracing "cây nhà lá vườn", có thể là một giải pháp đầy hứa hẹn cho dựng hình thời gian thực. So với các giải pháp hiện có, Bolt tuyên bố hiệu suất nhanh hơn tới 2.5 lần trên các phiên bản đơn chip và còn cao hơn nữa khi sử dụng nhiều GPU. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu Zeus có hỗ trợ các framework phổ biến như OpenCL, Vulkan và các lớp chuyển đổi CUDA hay không. Nếu Bolt cung cấp các công cụ phát triển mạnh mẽ, hỗ trợ trình biên dịch tốt và tương thích với môi trường HPC dựa trên Linux, Zeus có thể trở thành một đối thủ đáng gờm trong lĩnh vực tính toán khoa học và dựng hình. Bolt Graphics cho biết các bộ kit dành cho nhà phát triển đầu tiên sẽ có mặt vào cuối năm 2025, và sản xuất hàng loạt vào cuối năm 2026. Số lượng các nhà phát triển GPU độc lập từ Mỹ và Tây Âu đã giảm xuống chỉ còn ba công ty vào năm 2025. NVIDIA thống trị thị trường, theo sau là AMD và Intel. Sự xuất hiện của Bolt Graphics được xem là một bước đột phá. Tuy nhiên, trọng tâm chính của Zeus là dựng hình chất lượng cao cho phim ảnh, khoa học và mô phỏng siêu máy tính. Nếu Zeus thực hiện đúng những gì đã hứa hẹn, nó có thể trở thành một lựa chọn thay thế đáng gờm trong tính toán khoa học, Path Tracing và dựng hình offline. Tuy nhiên, nếu không có sự hỗ trợ phần mềm mạnh mẽ, Zeus sẽ gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với các "ông lớn" trên thị trường.