Chiến Tranh Chip Mỹ - Trung: Mỹ Tự "Gậy Ông Đập Lưng Ông"?

Cuộc chiến thương mại trong lĩnh vực chip giữa Mỹ và Trung Quốc đã bước sang năm thứ năm, và có vẻ như những nỗ lực can thiệp của Mỹ đang phản tác dụng. Một nghiên cứu gần đây cho thấy Trung Quốc đang đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu các công nghệ sản xuất chip thế hệ mới, vượt xa Mỹ.
Từ năm 2018 đến 2023, có tới 475.000 bài báo về thiết kế và sản xuất chip được công bố trên toàn thế giới. Đáng chú ý, 34% số lượng này đến từ các tổ chức Trung Quốc, bỏ xa con số 15% của Mỹ và 18% của châu Âu. Dù nghiên cứu về chip không "hot" bằng trí tuệ nhân tạo (AI), Trung Quốc dường như đang dồn toàn lực vào lĩnh vực này.
Không chỉ về số lượng, chất lượng nghiên cứu của Trung Quốc cũng được đánh giá cao. Một nửa số bài báo nằm trong top 10% được trích dẫn nhiều nhất đến từ Trung Quốc, trong khi Mỹ và châu Âu lần lượt chỉ đóng góp 22% và 17%. Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc cũng có đóng góp, nhưng vẫn kém xa Trung Quốc.
Các chuyên gia cho rằng, điều này không có nghĩa Trung Quốc đang dẫn trước Mỹ, nhưng có thể sớm xảy ra. Sự đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu có thể giúp Trung Quốc nâng cao năng lực công nghệ và sản xuất trong tương lai.
Trung Quốc đang tập trung vào các công nghệ như neuromorphic computing (bộ xử lý mô phỏng cấu trúc neuron) và optoelectric computing (sử dụng ánh sáng để truyền dữ liệu trong chip). Đây là những công nghệ "hậu Moore's Law," nằm ngoài khuôn khổ các quy định hiện hành. Nếu Mỹ không nhanh chóng đăng ký bằng sáng chế cho những công nghệ này, việc cấm xuất khẩu công cụ sản xuất chip sẽ trở nên vô nghĩa.
Chiến lược của Mỹ chủ yếu tập trung vào việc hạn chế khả năng sản xuất chip tiên tiến của Trung Quốc bằng cách cấm vận các thiết bị sản xuất chip hiện đại, đặc biệt là những thiết bị sản xuất chip nhỏ hơn 14nm. Các nhà cung cấp quốc tế như ASML cũng bị cấm bán hàng cho các đối tác liên quan đến Trung Quốc, với lý do "an ninh quốc gia."
Tuy nhiên, trong khi thế giới chuẩn bị đón nhận làn sóng chip phổ thông từ Trung Quốc, quốc gia này có thể sẽ phát triển những công nghệ sản xuất chip vượt xa kiến thức và khả năng của phương Tây. Các tổ chức nghiên cứu của Trung Quốc chiếm tất cả 8 vị trí hàng đầu trong danh sách các nhóm được trích dẫn nhiều nhất trong lĩnh vực chip, và không có dấu hiệu chậm lại. Điều này bác bỏ những ý kiến tiêu cực cho rằng Trung Quốc chỉ hưởng lợi từ công nghệ và nghiên cứu bị đánh cắp.
Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung vẫn chưa có hồi kết, với những động thái như việc TSMC đầu tư 100 tỷ USD vào Mỹ, Trung Quốc đẩy mạnh kiến trúc RISC-V và một làn sóng thuế quan mới. Tương lai của cả hai quốc gia vẫn còn là một ẩn số, nhưng những bước tiến thầm lặng của Trung Quốc trong lĩnh vực nghiên cứu có thể mang lại "quả ngọt" trong tương lai.